همه آنچه که باید در مورد گورستان خالد نبی بدانید

گورستان خالد نبی یکی از مکان‌های تاریخی و زیارتی ایران در استان گلستان است. این بنای تاریخی در ارتفاعات 700 متری کوه گوگجه داغ واقع است و همانطور که از نام آن پیداست، محل دفن خالد نبی در این گورستان است.

شما در این گورستان علاوه بر زیارتگاه این پیامبر تندیس‌های سنگی عجیب در اندازه‌های کوچک و بزرگ مشاهده خواهید نمود. اگر می‌خواهید درباره این گورستان تاریخی عجیب بیشتر بدانید، با ادامه مقاله زیر همراه باشید.

خالد نبی کیست؟

خالد نبی یکی از پیامبران عرب بود که بعد از عیسی خالد نبی غیث بن سنان به پیامبری رسید و در زبان ترکمن با نام خالد نبی مشهور بوده است. در کتاب ناسخ التواریخ آمده که خالد نبی در سال ۵۳۰ میلادی به پیامبری رسید و مردم را به شریعت اسماعیل ذبیح الله فراخواند.

بر اساس این اسناد تاریخی خالد نبی ۴۰ سال پیش از حضرت محمد به پیامبری رسیده است. در کتاب تفسیر روح البیان آمده است که بعد از حضرت عیسی تا زمان حضرت محمد چهار پیغمبر دیگر به پیامبری رسیده‌اند که سه تن از آنها از قوم بنی اسرائیل بوده و یکی از آنان نیز عرب بوده که خالد بن سنان همان پیامبر عرب است که در تاریخ به آن اشاره شده است.

این پیامبر از طایفه عرب عبسی بوده و در سرزمین یمن در عدن متولد شده است. در برخی از اسناد تاریخی آمده که خالد نبی در اواخر عمر خود به ملاقات حضرت محمد در مکه رفته و به آیین اسلام روی آورده است، اما برخی دیگر از تاریخ‌نگاران معتقدند که دختر خالد نبی زمان پیامبر را درک کرده، به دیدار پیامبر رفته و مسلمان شده است.

در هر صورت خالدنبی در دوران نوجوانی خود برای هدایت مردم به ترکیه و از آنجا به گرگان آمده است و پس از مرگ در گورستان خالد نبی دفن شده است.

چگونه می‌توان از گورستان خالد نبی دیدن کرد؟

گورستان خالد نبی از جاذبه‌های گردشگری استان گلستان محسوب می‌شود. برای بازدید از این گورستان شما می‌توانید از شهرستان کلاله و تمر قره قوزی اقدام کنید. در واقع مکان دقیق این گورستان ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبدکاووس و ۵۵ کیلومتری شمال شرق شهرستان کلاله و در شش کیلومتری روستای گچی سو است و همانطور که گفته شد روی تپه گوگجه داغ و در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

در این گورستان بیش از ۶۰۰ سنگ‌ مزار به شکل عج

یب دیده می‌شوند. اکثر آنها استوانه‌ای هستند و ارتفاع بعضی از این سنگ مزارها به دو متر می‌رسد. یکی از نکات مهمی که هنگام بازدید از گورستان خالد نبی جالب به نظر می رسد، فضای شگفت انگیز اطراف تپه است.

وقتی بالای تپه و کنار زیارتگاه خالدنبی می‌ایستید، می‌توانید چشم انداز زیبا از تپه ماهورهای اطراف گورستان را مشاهده کنید. این تپه ماهورها سرسبز و پوشیده از گندمزار هستند که چشم هر بیننده ای را به خود جلب می‌کنند.

چرا گورستان خالد نبی به جاذبه گردشگری تبدیل شده است؟

با فاصله کمی از زیارتگاه خالد نبی در روی تپه‌های این ناحیه تندیس‌هایی به شکل استوانه‌ای و عجیب با فاصله روی تپه‌های اطراف زیارتگاه مشاهده می‌شود. مورخان و باستان شناسان بر اساس شواهد و نمونه سنگها قدمت گورستان خالد نبی را هزاران سال پیش مربوط به عصر پارینه سنگی می‌دانند، هرچند که م

ستندات دقیقی ارائه نشده است.

البته سنگ ها و مجسمه‌هایی که روی هر قبر گذاشته شده‌اند به شکل عجیبی تراشیده شده و این رمز و راز این گورستان تاریخی را بیشتر نشان می‌دهد.

در توصیف و بررسی این سنگها اختلاف نظر زیادی وجود دارد. برخی از مورخان این سنگها را نماد جنسیتی مردان و زنان می‌دانند. آن ها معتقدند که سنگ‌هایی که دارای ارتفاع ی

ک تا چهار متر هستند، بر اساس نماد جنسی مردان، میزان رتبه و قدرت اجتماعی آنها در ارتفاعات مختلف ساخته شده‌اند. سنگ‌های دیگر که به شکل صلیب هستند، بر اساس نماد جنسی زنان شکل داده شده‌اند و یا شاید نماد لباس زنان آن روزگار بوده است.

از طرفی برخی دیگر بر این باورند که ممکن است این مجسمه‌های سنگی به کلاه، دستار یا شال اشاره داشته باشد که مردان در آن دوره بر تن خود می‌نمودند. همچنین برخی دیگر نیز بر ا

ین باورند که سنگ مزار‌ها بسیار شبیه شاخ قوچ هستند و از آنجا که قوچ در بین ترکمن­ها نماد قدرت و فرماندهی است، از همین روی از آن به عنوان سنگ مزار استفاده می‌شده است.

در هر صورت گمانه زنی‌های مختلفی در مورد گورستان خالد نبی وجود دارد و باعث شده است تا افسانه‌ها و داستانهایی مختلفی از افراد بومی این منطقه در این باره بیان شود. به هر حال شکل و نماد این سنگها و نظریه‌های گوناگون ارائه شده در مورد آن، گورستان خالد نبی را به یک مکان اسرارآمیز تاریخی تبدیل کرده است که باعث جذابیت گردشگری این منطقه شده است. اما متاسفانه این منطقه به درستی محافظت نشده و مورد تخریب و آسیب بسیاری قرار گرفته است.

آتش سوزی گورستان خالد نبی

بر اساس گزارش میراث فرهنگی، گورستان خالد نبی به ثبت ملی در آمده است، اما متاسفانه در سال ۱۳۹۶ آتش‌سوزی عظیمی در این گورستان رخ داد که باعث شد، چهره این مکان تاریخی به شدت تحت تاثیر قرار بگیرد و حدود سه هکتار از مساحت آن از بین برود. علت آتش سوزی مشخص نیست، اما بر اساس گزارشات موجود علوفه‌های خشک و گیاهان خودرو در محوطه این مکان تاریخی باعث شده­اند تا شرایط برای مشتعل شدن آتش بر اثر گرما یا استعمال سیگار بیشتر فراهم شود و این آسیب جدی به منطقه وارد نماید.

البته دیگران نیز این کار را تعمدی دانسته و هدف آتش سوزی را تخریب و آسیب به مجسمه‌های سنگی این گورستان می‌دانند. هر چند در طول تاریخ قبرستان خالدنبی دستخوش حوادث و اتفاقات تاریخی و آب و هوایی شده است، اما کم توجهی به این مکان تاریخی باعث شده است تا بسیاری از سنگ مزارهای قدیمی آن از بین بروند.

با توجه به اینکه گورستان خالد نبی یک جاذبه گردشگری است که سالانه صدها توریست ایرانی و خارجی برای بازدید به آنجا می‌روند، بهتر است هر چه بیشتر این مکان تاریخی باستانی مورد توجه و حفاظت از طریق مسئولان حوزه گردشگری قرار بگیرد.

بررسی فضای داخلی و بیرونی زیارتگاه خالد نبی

زیارتگاه خالدبن نبی یک بنای چهار گوش است که در وسط سقف آن گنبد سبز رنگ دیده می‌شود. این بنای چهار ضلعی شامل درب و پنجره هلالی است. داخل بقعه قبر پشته‌ای ساده به ارتفاع حدود یک و نیم متر بدون کتیبه قرار دارد. در واقع سقف بقعه بر روی ستون فلزی واقع شده است. در محوطه بیرونی بقعه و اطراف زیارتگاه، مسجد، چندین اتاق برای اقامت زائران، سرویس بهداشتی و آب انبار نیز قرار دارد.

بقعه چوپان آتا و عالم آباد نیز در اطراف گورستان خالد نبی قرار دارند. در محوطه بیرونی زیارتگاه یک تیر چوبی از جنس درختان روس به نام درخت سوور مشاهده می‌شود. بر اساس باور ترکمن‌های این منطقه جویدن نوک تیرچوبی فرد را از ابتلا به دندان‌درد مصون نگه می‌دارد. ترکمن‌ها عقیده دارند، کسانی که از درخت بالا رفته و تیر چوبی را گاز بگیرند، از شر دندان‌درد خلاص خواهند شد.

چشمه خضر دندان یکی دیگر از جاذبه­های گردشگری در گورستان خالد نبی است که به چشمه شفابخش معروف است و برای دفع بیماری دام‌ها و گله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، البته بسیاری از زائران برای تبرک آب چشمه را سوغات می‌برند.

یک درخت نظر کرده نیز در کنار زیارتگاه دیده میشود‌. زائرین ترکمن از دیرباز برای برآورده شدن حاجات خود نخ‌هایی را به این درخت گره می‌زنند و از طریق آن و با توسل و دعا حاجات خود را طلب می‌کنند.

داستان‌های بومی در مورد گورستان خالد نبی

گورستان خالد نبی شامل یک زیارتگاه و گورستانی با قدمت ۱۵۰۰ سال است. این قدمت طولانی و نبود مستندات دقیق باعث شده است تا ترکمن‌ها داستان‌ها و افسانه‌های محلی را از نسلی به نسل دیگر منتقل کنند. به عنوان مثال:

• برخی اهالی این منطقه معتقدند که خالد نبی این ناحیه کوهستانی را که قبلاً جالیز هندوانه بوده، نفرین کرده است و به دلیل نفرین او هندوانه‌های این منطقه به مجسمه‌های سنگی تبدیل شده‌اند.

• روی سنگ مزار خالد نبی پارچه سفید با نوارهای رنگی مشاهده می‌شود. ترکمن‌ها اعتقاد دارند خالد نبی جوان‌مرگ شده است؛ از همین روی هر تازه داماد یا جوانی که فوت می‌کند، یک پارچه سفید با نوار رنگی روی سنگ مزار او قرار می‌دهند. به همین دلیل وقتی وارد زیارتگاه می‌شوید، پارچه‌های سفید با نوارهای رنگی مشاهده خواهید نمود.

• برخی دیگر نیز بر این باورند که این سنگ‌ها در واقع نماد بدن همراهان و سربازان خالد نبی هستند. زمانی که خالد نبی به همراه یاران خود از دست دشمنان فرار می‌کرد، خداوند آنها را به سنگ تبدیل کرده تا از این طریق مانع اسیر شدن آنها به دست دشمن شود.

• گروهی دیگر نیز معتقدند که این مجسمه‌ها بدن دشمنان خالد هستند که به نفرین الهی گرفتار شده و تبدیل به مجسمه‌های سنگی شده‌اند.

کلام آخر

جاده منتهی به گورستان خالد نبی منظره­ای زیبا به طول ۶ کیلومتر دارد، اما به دلیل شرایط جاده و شیب تند مسیر، رانندگی در هر شرایط آب و هوایی برای رسیدن به این قبرستان امکان پذیر نیست و گاهی رانندگان مجبور می­شوند وسیله نقلیه خود را در ۴۰ کیلومتری انتهایی پارک کنند، بنابراین اگر می‌خواهید از این مکان بازدید کنید، بهتر است در اواخر فروردین و اردیبهشت که شرایط آب و هوایی این منطقه مساعد است، اقدام به سفر نمایید.